Trong những năm gần đây, ở một số địa phương bà con nông dân đã cải tiến cách trồng bí ngô theo hướng khai thác ngọn làm rau xanh đưa lại hiệu quả kinh tế rất cao, gấp 3 – 4 lần so với trồng lấy quả. Rau bí tuy dễ trồng, tuy nhiên để trồng được rau có giá trị dinh dưỡng lớn, an toàn, thu được năng suất cao, mang hiệu quả kinh tế người trồng cần nắm rõ kỹ thuật trồng rau bí theo hướng khai thác ngọn.
Mục lục:
Một số đặc điểm của rau bí lấy ngọn
Rau bí lấy ngọn là một loại cây thân thảo rất dễ trồng và trổng chủ yếu để lấy ngọn non làm nguồn rau xanh rất tốt. Tên khoa học là: Cucurbita moschata Duchesne, có xuất xứ từ Bắc Mỹ.
Yêu cầu sinh thái: Cây rau bí lấy ngọn ưa đất tốt, giàu mùn, tơi xốp, có cấu tượng nhẹ, dễ thoát nước do đó nên chọn những chân đất cao ráo, đất thịt nhẹ pha cát như đất bãi ven sông, suối. Nếu trồng luân canh trên đất lúa thì cần lên liếp để tránh bị úng ngập gây thối rễ, chết dây.Ngoài ra, cũng có thể tận dụng các bờ, bờ thửa hoặc trồng xen trong vườn cây ăn quả khi chưa khép tán để tăng thu nhập.
Mùa vụ gieo trồng: Có thể trồng quanh năm, nhưng tốt nhất là vào 2 vụ chính: Đông xuân trồng tháng 11 để cắt ngọn tháng 2, tháng 3, thu quả tháng 4, tháng 5 và vụ hè thu trồng tháng 7, cắt ngọn tháng 9, tháng 10.
Ngoài vai trò cũng cấp nguồn rau xanh bổ dưỡng, ngọn bí còn có rất nhiều công dụng chữa bệnh cụ thể: Thường xuyên uống sẽ giúp loại bỏ chất nicotine, ổn định thần kinh, cắt dần cơn thèm thuốc. Ngọn bí giàu chất xơ, chất chống oxi hóa và vitamin, có tính thanh nhiệt, nhuận tràng nhờ chất xơ kích thích nhu động ruột, hạn chế táo bón. Giảm các triệu chứng nóng trong người và đau bụng kinh. Ngọn rau bí có thể chế biến thành nhiều món ngon, bổ dưỡng như: Rau bí xào tỏi, rau bí xào tôm, rau bí xào thịt bò, canh rau bí nấu giò sống, canh rau bí nấu hến,…
Hiệu quả kinh tế của mô hình trồng rau bí theo hướng lấy ngọn
Nhận thấy cây bí đỏ trồng xen dưới tán các cây, nhất là vào những năm đầu khi cây chưa khép tán hoặc sau khi táo được cưa đốn tái sinh vừa có tác dụng giữ ẩm cho đất, hạn chế được cỏ dại, vừa có thêm nguồn thu nhập để “lấy ngắn nuôi dài” Nhiều hộ dân ở xã Song Phương, huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội đã đầu tư phủ xanh hầu như toàn bộ diện tích bằng trồng rau bí theo hướng khai thác ngọn.
Nói về giá trị kinh tế của trồng rau bí theo hướng lấy ngọn thì khách buôn tại vườn với giá 10.000 đồng/chục mà không đủ rau để cung cấp cho khách hàng. Chỉ riêng ngọn rau bí mỗi năm vườn trại các gia đìnhcho thu vài ba chục triệu đồng trong tổng số 500-600 triệu đồng từ các sản phẩm nông nghiệp khác.
Kinh nghiệm trồng rau bí theo hướng khai thác ngọn xen canh với cây ngô cho thu nhập cao cả ngô lẫn rau bí là một cách làm hay hiện đang được nhân rộng ở nhiều địa phương trong toàn tỉnh. Trồng rau bí theo hướng khai thác ngọn trong ruộng ngô vừa có thêm nguồn thu nhập từ bí lấy ngọn khoảng từ 1,2 – 1,5 triệu đồng/sào, cây ngô lại được bổ sung thêm nguồn phân bón, được lá bí che phủ mặt đất hạn chế cỏ dại, giữ ẩm tốt hơn nên sinh trưởng tốt hơn, năng suất cao, đạt từ 180-200kg/sào, thu về 800.000 đồng/sào. Theo tính toán của các hộ ở đây thì mỗi ha trồng rau bí theo hướng khai thác ngọn xen ngô có thể cho thu khoảng 55 triệu đồng/vụ.
>>Xem thêm:
Kỹ thuật trồng rau bí theo hướng khai thác ngọn
Muốn trồng được bí lấy ngọn to, khỏe, mập thì nên tham khảo kỹ thuật trồng rau bí theo hướng lấy ngọn dưới đây:
Chọn giống rau bí theo hướng khai thác ngọn
Để trồng rau bí theo hướng khai thác ngọn, bà con nông dân có thể trồng những loại bí đỏ thông thường nhưng muốn đạt hiệu quả cao hơn, bà con nên chọn giống bí siêu ngọn để trồng. Giống bí siêu ngọn có đặc điểm sinh trưởng rất mạnh, ngọn to dài và nhiều nhánh nên có thể thu được rất nhiều ngọn. Khoảng 50 ngày sau khi gieo là cây đã bắt đầu cho thu hoạch ngọn, năng suất cao và thu hoạch nhiều đợt.
Chọn và làm đất trồng rau bí theo hướng khai thác ngọn
Bí lấy ngọn ưa đất tốt, giàu mùn, tơi xốp, thành phần cơ giới nhẹ, dễ thoát nước vì vậy nên chọn những chân đất cao ráo, đất thịt nhẹ pha cát. Có thể tận dụng các bờ lô, bờ thửa, bờ ruộng để trồng, trồng xen canh trong vườn cây ăn quả khi chưa khép tán nhưng cách gốc các loại cây này khoảng 1m. Cũng có thể tranh thủ trồng một vụ luân canh với lúa mùa sau khi thu hoạch nhưng phải lên luống, khơi rãnh để tránh bị úng ngập dễ bị bệnh thối gốc, thối cây.
Với đất bãi, đất vườn cần cày bừa, lên luống rộng 2m. Với đất lúa mùa, ruộng lúa sau khi gặt song còn ướt tranh thủ cày thành luống rộng khoảng 2 m để trồng cây (đã gieo qua bầu) bằng đất mồi, rồi xăm xới đất trong quá trình chăm sóc sau này.
Mật độ và cách gieo trồng rau bí theo hướng khai thác ngọn
Ngâm hạt giống trong nước ấm từ 6 – 8 giờ. Sau đó vớt ra rửa sạch, đem ủ trong khăn ẩm cho nứt nanh mới đem gieo. Có thể gieo hạt trực tiếp trên hố hoặc gieo vào bầu chăm sóc thành cây giống cứng cáp rồi đem trồng. Tùy theo loại đất mà có phương pháp gieo trồng thích hợp:
- Nếu trồng trên đất bãi, đất vườn thì nên gieo hạt trực tiếp, cây bí sẽ sinh trưởng khỏe hơn. Mỗi hốc gieo 2-3 hạt, khi đã mọc thì chọn giữ lại 1 cây khỏe mạnh, còn nhổ bỏ hoặc để trồng dặm cho những hốc không mọc hoặc mọc yếu.
- Nếu trồng trên đất ruộng lúa mùa (đất ướt) thì tốt nhất nên làm bầu để trồng cây con. Sử dụng hỗn hợp giá thể gồm đất bột + mùn mục (hoặc phân chuồng hoai mục, trấu hun) theo tỷ lệ 1:1 cho vào các khay, bầu. Mỗi ô của khay hoặc mỗi bầu gieo 1 hạt, gieo xong phủ một lớp mỏng hỗn hợp đất mùn trên vừa kín hạt, sau đó tưới ẩm. Sau 2-3 ngày thì cây mọc, thường xuyên chăm sóc và tưới nước giữ ẩm. Khi cây có 2-3 lá thật thì tiến hành ra cây.
Mật độ trồng rau bí theo hướng khai thác ngọn: Hàng cách hàng 2m, cây cách cây 30-40cm. Mỗi sào Bắc Bộ (360m2) có thể trồng được 500-600 cây, cao gấp 3-4 lần so với trồng bí để lấy quả.
Kỹ thuật chăm sóc rau bí theo hướng khai thác ngọn
Mỗi sào Bắc Bộ nên bón lót khoảng 400-500kg phân chuồng, phân hữu cơ đã được ủ hoai mục và 15 – 20 kg phân lân, trước khi gieo hạt hoặc trồng cây. Bón càng nhiều phân chuồng thì cây bí càng sinh trưởng, phát triển khỏe, thu hái được nhiều lứa, bền cây. Nếu đất chua (pH < 6) thì cần bón bổ sung vôi bột để trung hòa độ chua của đất.
Khi cây đã bén rễ, hồi xanh (nếu trồng cây con) hoặc có 2 – 3 lá thật (nếu gieo hạt trực tiếp) nên tưới nhử bằng cách hòa 1 kg đạm urê + 2 kg supe lân vào nước, pha loãng để tưới quanh gốc. Khi bí đã có 4-5 lá thật, cây sắp ngả ngọn thì bón thúc mỗi sào 1 kg đạm urê + 2-3kg NPK (loại 12:5:10 hoặc 16:16:8) để thúc cây vươn lóng và ngoi ngọn. Bón cách gốc 15 – 20cm, xới nhẹ kết hợp vun gốc cho cây.
Thu hoạch bí lấy ngọn
Trồng bí theo hướng khai thác ngọn có thể thu hoạch sau 35-40 ngày trồng. Thu hái lứa đầu bằng cách dùng dao cắt tất cả các ngọn, để lại cách gốc 30-45cm. Khi các chồi gốc đã nảy mầm, ngắt bỏ những chồi nhỏ, yếu, giữ lại mỗi gốc 2-3 chồi khỏe nhất, để tập trung nuôi chồi to, mập, ăn ngon, bán được giá. Tiếp tục thu hoạch khi ngọn đã vươn dài 60-70cm, cắt ngọn sát gốc, tiếp tục bón thúc, vun xới và tưới đủ nước thường xuyên cho bí ra nhiều chồi mới có chất lượng cao.
Biện pháp phòng trừ dịch hại khi trồng rau bí theo hướng khai thác ngọn
Đối với sâu hại trên cây rau bí:
Áp dụng các biện pháp canh tác, thủ công, sinh học. Theo dõi phát hiện sớm, khi cần phun các loại thuốc: Elincol 12 ME, Vertimex 1.8EC; Sherpa 25EC, Trebon 30EC (trừ sâu ăn lá), Confidor 100SL, Oshin 20WP, Elsin 10EC (trừ các loại chích hút), … Do tính chất lấy ngọn làm rau nên bà con nông dân cần ưu tiên sử dụng các loại thuốc trừ sâu vi sinh như Bt, NPV, hạn chế sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật hóa học. Phải đảm bảo thời gian cách ly khi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật.
Đối với bệnh hại:
Xử lý hạt giống, chọn giống kháng, dọn sạch tàn dư cây bệnh tiêu hủy. Khi cần thiết phải phun thuốc: Phòng trừ bệnh héo xanh bằng cách phun hoặc tưới gốc định kỳ bằng thuốc Funguran-OH 50WP hoặc các thuốc gốc đồng, Exin 4.5 HP (Phytoxin VS), Bactocide,… Trừ bệnh sương mai, phấn trắng bằng một trong các thuốc sau: Juliet 80 WP, Vicarben-S 70 BTN, Daconil 500SC, Đồng oxyclorua (Vidoc) 80 BTN, Aliette 80WP, Ridomil Gold 68WP, Tilt Super 300EC, Bellkute 40WP, Ensino 40 SC, Binhnomyl 50WP, Manage 5WP,…
Nắm vững kỹ thuật trồng rau bí theo hướng khai thác ngọn người nông dân không chỉ có được những món rau bí ngon, bổ dưỡng trong bữa ăn hàng ngày mà còn làm giàu từ nguồn rau bí trồng xen với các cây trồng khác vừa mang lại thu nhập, vừa luân canh được cây trồng.
